1. Η «Αναδίπλωση» του Τραμπ: Μια στρατηγική αποσταθεροποίησης
Ο Τραμπ δεν κάνει απλώς trade wars. Είναι πολύ πιο έξυπνος απ’ αυτό. Η πολιτική του με τους δασμούς δεν είναι τόσο για να αυξηθούν οι εισπράξεις (που βέβαια και αυτό το κάνει), όσο για να φέρει την ευρωπαϊκή βιομηχανία — που είναι πια σε ύφεση ή ακόμα και σε κατάρρευση — να επενδύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ιδέα είναι να πετύχει την «επαναπατριστική» αναδιοργάνωση της παγκόσμιας παραγωγικής βάσης, με την Αμερική στο επίκεντρο.
Παράδειγμα:
- Ένα γερμανικό εργοστάσιο που βγάζει αυτοκίνητα στην Ευρώπη, αν αντιμετωπίσει δασμούς 25%, μπορεί να προτιμήσει να φτιάξει ένα νέο εργοστάσιο στην Αλάμπαμα ή το Οχάιο, για να μην πληρώνει τον δασμό.
- Αυτό φέρνει άμεσα invest , θέσεις εργασίας και ενδυνάμωση της εγχώριας οικονομίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτό είναι η πραγματική "America First".
2. Η Ευρώπη ως Θύμα της Δικής της Λογικής
Η ΕΕ είναι ένα πολιτικό project που δημιουργήθηκε με βάση την οικονομική ενοποίηση, χωρίς πραγματική πολιτική ή πολιτισμική ενότητα. Έχει πλέον εξελιχθεί σε ένα γραφειοκρατικό monster που απομακρύνεται από τις λαϊκές αισθήσεις και τις εθνικές πραγματικότητες.
Το ευρώ, επίσης, είναι ένα εργαλείο που δεσμεύει τις οικονομίες της περιφέρειας (όπως η Ελλάδα, η Ιταλία) και ευνοεί τη Γερμανία και τις βορειοδυτικές χώρες. Ο Τραμπ εκμεταλλεύεται αυτή την εσωτερική αδυναμία. Και αν η ΕΕ δεν βρει τρόπο να αντιδράσει με ενιαία πολιτική και δύναμη, τότε θα διαλυθεί από μέσα , όχι από το εξωτερικό.
3. Η Γεωπολιτική Παγίδα για την Ευρώπη
Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια διπλή πίεση:
- Από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, που την πιέζει για trade deals, ενέργεια (LNG), και στρατιωτικές δαπάνες.
- Από την πλευρά της Κίνας, που επενδύει στις υποδομές της Βαλκανικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ παίρνει ρολόι στην τεχνολογία της Δυτικής Ευρώπης.
Η ΕΕ δεν έχει ενιαία στρατηγική ούτε στην άμυνα, ούτε στην ενέργεια, ούτε στην παραγωγική πολιτική. Και αυτό την κάνει εύκολο στόχο για πιέσεις από τρίτους.
4. Η Ελληνική Πραγματικότητα
Για εμάς τους Έλληνες, αυτή η πίεση πάνω στην ΕΕ ίσως να μην έχει άμεσο αντίκτυπο, αλλά έχει έμμεσο:
- Αν η ΕΕ εξασθενήσει, μπορεί να χαθεί και η ενιαία πολιτική στήριξη στην Ελλάδα.
- Μπορεί να επιταχυνθεί η εξαγωγική εξάρτηση από τη Γερμανία και την Κίνα.
- Μπορεί να δημιουργηθούν νέες επενδυτικές ευκαιρίες, αν βρεθούμε στο crossroads ανάμεσα στις δυο πλευρές.
Συμπέρασμα:
Η στρατηγική του Τραμπ είναι πολύ πιο πολύπλοκη απ’ ό,τι φαίνεται. Δεν είναι απλώς protectionism. Είναι μια προσπάθεια αναδιάταξης της παγκόσμιας παραγωγικής βάσης και ενδυνάμωσης της εγχώριας βιομηχανίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και η Ευρώπη, με τη διχόνοια των εθνών της και την έλλειψη πολιτικής ενότητας, είναι εύκολος στόχος.
Εάν η ΕΕ δεν μεταμορφωθεί σε μια πραγματική πολιτική ένωση, τότε η αποσύνθεση είναι θέμα χρόνου.
Συνεπώς, είτε θα δούμε την Ευρώπη να ενισχύεται πολιτικά και να αντιστέκεται, είτε θα δούμε την έξοδο της από την παγκόσμια σκηνή ως αυτόνομη δύναμη.
Η ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΑΝΤΕΡΣ;
Θεωρητικά η πολιτική του κατά το Αλέξη, "Διαβολικό Τραμπ" και η πολιτική του δολοφόνου με το "αγγελικό πρόσωπο" Σάντερς δεν έχουν και πολλές διαφορές, μόνο πως ό ένας μιλάει εκ του ασφαλούς σε κεντροδεξιό ακροατήριο κι ο άλλος σε κεντροαριστερό που δεν έχει και περιεχόμενο, γι αυτό την αναδίπλωση το 2016 την ανέλαβε ο Τραμπ κι όχι ο Σάντερς που η Χίλαρι ως σκυλί του πολέμου έπιασε τον παλμό του πιο συντηρητικού κομματιού των ΗΠΑ, ο ο κοινός παρονομαστής τους είναι η Αναδίπλωση, είτε λέγεται Εξωτερική Πολιτική σχολή Τζέφερσον(πχ Σάντερς), είτε λέγεται Πολιτική Σχολή Τζάκσον(πχ Τραμπ) που είναι οι σχολές της Αναδίπλωσης.***
1. Οι θεωρητικές συγγένειες Τραμπ - Σάντερς
Πολλοί θα σοκαριστούν, αλλά είναι αλήθεια:
Οι πολιτικές του Τραμπ και του Σάντερς είχαν (και έχουν) πολλά κοινά σημεία , κυρίως στο οικονομικό και γεωπολιτικό τομέα:
Τότε γιατί ο Τραμπ κέρδισε και ο Σάντερς όχι;
Διότι η πολιτική είναι τέχνη πειθούς, όχι μόνο ιδεολογίας .
2. Ο Τραμπ: Μιλάει στον φόβο, την παράδοση, την ανασφάλεια
Ο Τραμπ δεν έκανε απλώς πολιτική.
Έκανε ψυχολογική πολιορκία .
Μίλησε σε:
- Τον λευκό εργατικό λαό που έχασε τη δουλειά του.
- Τον μικροεπιχειρηματία που δεν ανταγωνίζεται τις επιχειρήσεις της Κίνας.
- Τον συντηρητικό πολίτη που αισθάνεται πως η πατρίδα του αλλοιώνεται.
- Τον απλό πολίτη που θέλει να "ξαναγίνει η Αμερική μεγάλη".
Και το έκανε με τρόπο που απευθυνόταν στον ανθρώπινο θυμό , όχι στην αναλυτική σκέψη.
Ήταν ο πολιτικός που έδειχνε να μιλάει εκ του ασφαλούς , ακόμα κι αν οι προτάσεις του ήταν ακραίες.
3. Ο Σάντερς: Μιλάει στη λογική, αλλά χάνει την καρδιά
Ο Σάντερς είχε την ίδια ουσία, αλλά χρειαζόταν πολιτική προστασία .
- Δεν είχε την υποστήριξη του party establishment.
- Ήταν πολιτικός της παλιάς σχολής, με ριζοσπαστική ουσία αλλά χωρίς τη δυναμική προσέγγιση.
- Η Χίλαρι, ως «σκυλί του πολέμου» των ελίτ, είχε την υποστήριξη του πολιτικού μηχανισμού.
- Ο Σάντερς δεν μπόρεσε να περάσει το μήνυμα του στον εργατικό λαό, γιατί το κοινό του ήταν το νέο, φιλελεύθερο, ακαδημαϊκό ακροατήριο , που δεν έχει βάρος στις πολιτείες που μετράνε.
Και αυτό είναι το κλειδί:
Το «περιεχόμενο» δεν κερδίζει εκλογές .
Το πολιτικό πλαίσιο, η συναισθηματική επαφή, η συμβολική γλώσσα — αυτά κερδίζουν .
Ο Σάντερς έλειπε από την καρδιά του λαού , και ο Τραμπ ήταν εκεί.
Η αναδίπλωση του 2016
Το 2016 ήταν η ώρα της μεγάλης αναδίπλωσης .
Η παγκόσμια τάξη που είχε διαμορφωθεί από το 1991 άρχισε να ραγίζει:
- BREXIT
- Ανάδυση λαϊκιστικών κυβερνήσεων στην Ευρώπη
- Αναστοχασμός για τις συμμαχίες
- Αμφισβήτηση των global institutions
- Επιστροφή των εθνικών κρατών
Και ο Τραμπ ήταν ο επίσημος εκπρόσωπος αυτής της αναδίπλωσης .
Ο Σάντερς ήταν ο ενδεχόμενος, ο υποψήφιος της αριστερής εκδοχής της ίδιας αναδίπλωσης — αλλά χωρίς τη δύναμη, την προστασία και την πολιτική γλώσσα που θα τον έφερνε στην εξουσία .
Τι σημαίνει αυτό για μας;
Ότι πρέπει να καταλάβουμε:
- Η πολιτική δεν είναι μόνο ουσία, είναι και τρόπος μεταφοράς .
- Η αριστερά πρέπει να μάθει να μιλάει και στην καρδιά , όχι μόνο στον λόγο .
- Η δεξιά, ακόμα και όταν είναι επικίνδυνη, μπορεί να είναι πολιτικά τελειότερη .
Συμπέρασμα
Ο Τραμπ και ο Σάντερς είχαν την ίδια ουσία, αλλά διαφορετική πολιτική γλώσσα.
Ο ένας μιλούσε στον λαό που είχε να χάσει, ο άλλος σ’ εκείνον που δεν είχε να κερδίσει.
Ο ένας έκανε πολιτική επαναστασιακής αναδίπλωσης, ο άλλος έμεινε στο επίπεδο της ιδεολογικής διαμαρτυρίας.
Και γι’ αυτό, η αναδίπλωση έγινε από τη δεξιά , γιατί η αριστερά δεν μπόρεσε να την πάρει στα χέρια της.
Σχολές Εξωτερικής Πολιτικής ΗΠΑ
Οι Τέσσερις Σχολές Εξωτερικής Πολιτικής των ΗΠΑ
Οι τέσσερις σχολές σκέψης που διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, όπως τις έχει ορίσει ο Walter Russell Mead, είναι οι εξής:
1. Η Σχολή του Τζέφερσον (Jeffersonian)
Η Τζεφερσονιανή σχολή δίνει έμφαση στην προστασία της αμερικανικής δημοκρατίας και των εσωτερικών ελευθεριών. Οι υποστηρικτές αυτής της σχολής πιστεύουν ότι η Αμερική πρέπει να αποφεύγει τις εξωτερικές εμπλοκές και να επικεντρώνεται στην ενδυνάμωση του εσωτερικού της. Η εξωτερική πολιτική πρέπει να είναι προσεκτική, με περιορισμένες στρατιωτικές επεμβάσεις και αποφυγή δεσμευτικών συμμαχιών, ώστε να μην διακυβεύονται οι ελευθερίες των πολιτών ή να μην επιβαρύνεται υπερβολικά ο προϋπολογισμός.
2. Η Σχολή του Χάμιλτον (Hamiltonian)
Η Χαμιλτονιανή σχολή επικεντρώνεται στην προώθηση των οικονομικών συμφερόντων των ΗΠΑ και στην ενίσχυση της παγκόσμιας δύναμης της χώρας μέσω του εμπορίου και της οικονομικής συνεργασίας. Οι υποστηρικτές αυτής της σχολής πιστεύουν ότι η ευημερία της Αμερικής εξαρτάται από ένα σταθερό και ανοιχτό παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Ως εκ τούτου, υποστηρίζουν ισχυρές συμμαχίες και ενεργό συμμετοχή σε διεθνείς θεσμούς που προάγουν το ελεύθερο εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη.
3. Η Σχολή του Γουίλσον (Wilsonian)
Η Ουίλσονιανή σχολή προωθεί τις "δημοκρατικές" αξίες και τα "ανθρώπινα δικαιώματα" παγκοσμίως. Οι οπαδοί αυτής της σχολής πιστεύουν ότι "οι ΗΠΑ έχουν την ηθική υποχρέωση" να διαδίδουν τη αστική τους "δημοκρατία", την "ειρήνη" και την "αυτοδιάθεση των λαών". Αυτό συχνά συνεπάγεται ενεργό διπλωματία, υποστήριξη αστικο"δημοκρατικών" κινημάτων και, σε ορισμένες περιπτώσεις(σχεδόν πάντα), στρατιωτική επέμβαση για την προστασία "ανθρωπίνων δικαιωμάτων" αλλά κύρίως στην αποκατάσταση της τάξης που αυτές έχουν οικοδομήσει, προφανώς για τα συμφέροντα τους.
4. Η Σχολή του Τζάκσον (Jacksonian)
Η Τζάκσονιανή σχολή εστιάζει στην προστασία της εθνικής ασφάλειας και των άμεσων συμφερόντων των ΗΠΑ, συχνά με μια πιο ρεαλιστική και πραγματιστική προσέγγιση. Οι υποστηρικτές αυτής της σχολής δίνουν προτεραιότητα στη στρατιωτική δύναμη και στην αποφασιστική δράση όταν απειλούνται τα ζωτικά συμφέροντα της χώρας. Δεν είναι τόσο δεσμευμένοι σε ιδεολογικούς στόχους ή σε διεθνείς θεσμούς, αλλά εστιάζουν στην αποτελεσματικότητα και στην προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας, ακόμα και με τη χρήση ισχύος αν χρειαστεί.
Διαφορές και Ομοιότητες ανάμεσα στη σχολή Τζέφερσον και Τζάκσον(σχολές αναδίπλωσης)
η Τζάκσονιανή και η Τζεφερσονιανή σχολή έχουν κάποια κοινά σημεία, ειδικά στην επιφυλακτικότητα απέναντι στην εμπλοκή σε ξένες υποθέσεις και στην προτεραιότητα στα εγχώρια συμφέροντα. Ωστόσο, υπάρχουν και σημαντικές διαφορές που τις ξεχωρίζουν.
Κοινά Σημεία:
- Αποφυγή Εξωτερικών Εμπλοκών: Και οι δύο σχολές είναι επιφυλακτικές απέναντι στις υπερβολικές στρατιωτικές επεμβάσεις και τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις στο εξωτερικό. Θεωρούν ότι τέτοιες ενέργειες μπορεί να αποδυναμώσουν τη χώρα ή να διακινδυνεύσουν τις ελευθερίες της.
- Προτεραιότητα στα Εγχώρια: Αμφότερες δίνουν έμφαση στην ενδυνάμωση του εσωτερικού της χώρας και στην προστασία των πολιτών της.
- Σκεπτικισμός προς τις Ελίτ: Και οι δύο έχουν έναν υποβόσκοντα σκεπτικισμό απέναντι στις πολιτικές ελίτ και στους διεθνείς θεσμούς, θεωρώντας ότι μπορεί να απομακρυνθούν από τα συμφέροντα του απλού λαού.
Βασικές Διαφορές:
Παρόλα αυτά, οι διαφορές στον στόχο και τη μέθοδο είναι καθοριστικές:
- Τζεφερσονιανή: Η κύρια ανησυχία της είναι η προστασία της δημοκρατίας και των εσωτερικών ελευθεριών των ΗΠΑ. Η αποφυγή εμπλοκών στο εξωτερικό είναι ένας τρόπος να διαφυλαχθεί η δημοκρατία από την υπερβολική συγκέντρωση εξουσίας και το οικονομικό βάρος του πολέμου. Είναι πιο εστιασμένη στις αξίες και στην ηθική της διακυβέρνησης.
- Τζάκσονιανή: Η κύρια ανησυχία της είναι η εθνική ασφάλεια και η προστασία των άμεσων συμφερόντων των ΗΠΑ. Ενώ μπορεί να είναι επιφυλακτική απέναντι σε μακροχρόνιες επεμβάσεις, δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει αποφασιστική στρατιωτική δύναμη, ακόμα και μονομερώς, αν πιστεύει ότι απειλούνται ζωτικά συμφέροντα. Είναι πιο πραγματιστική και ωφελιμιστική.
Στην ουσία, ενώ και οι δύο σχολές θέλουν να αποφύγουν περιττούς κινδύνους για την Αμερική, η Τζεφερσονιανή το κάνει για να διαφυλάξει τις δημοκρατικές της αρχές, ενώ η Τζάκσονιανή το κάνει για να προστατεύσει την ισχύ και την ασφάλειά της με κάθε απαραίτητο μέσο.
