the 1st multinational Chania's web design & development center   simply& dedicated web Hosting    istoschSHOP, Τα πάντα από βιβλία & νέα τεχνολογία...

Μισθώστε Διαφημιστική Προβολή στο istoschPORTAL

διαδικτυακά μαθήματα Αγγλικών

istoschBOOKSTORE «Το Κορίτσι που καθρεφτιζόταν στο νερό»: της Αιμιλίας Πλατή (Νέα Κυκλοφορία)
Βουρλάκης Νίκος, Πύργος Ψιλονέρου Χανιά. Τα πάντα για την Οικοδομή σας.

Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου 2008

Οι Βασικές Αστικές οικονομικές θεωρίες και οι αρχές τους. Α’ μέρος

Με αφορμή τις πρόσφατες νομισματικές κρίσεις στην Αμερικανική οικονομία και κατ’ επέκταση σε όλο το οικοδόμημα των μεγάλων μονοπωλιακών τραπεζικών και ασφαλιστικών ομίλων όπως η AIG, εμείς θα ανατρέξουμε στη Μαρξιστική Θεώρηση για να δούμε με μεγεθυντικό φακό τις αιτίες που δημιουργούν τις κρίσεις και τέλος πως αυτές εκδηλώνονται και καλύπτονται θεωρητικά από το μονοπωλιακό κεφάλαιο, αλλά και με ποιες θεωρίες. Πριν όμως περάσουμε σε αυτό θα ανατρέξουμε στο ιδεολογικό οπλοστάσιο του μονοπωλιακού καπιταλισμού για να καταλάβουμε τη σκέψη του συστήματος. Στο Β΄ μέρος θα αναπτύξουμε με μαρξιστικούς όρους το πώς διαμορφώνονται οι κρίσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το χρηματιστικό κεφάλαιο και τελικά θα τα τινάξουν οι τράπεζες απ’ τα υπερκέρδη τους μιας και αυτά δε πραγματοποιούνται υλικά, δηλαδή δε ρευστοποιούνται; Η Πολιτική που νομικοπολιτικά κατοχυρώνει την εξασφάλιση του μέγιστου δυνατού μονοπωλιακού κέρδους, προστατεύοντας το εν λόγω κέρδος από τις ίδιες τις αντιφάσεις της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, αλλά και την όξυνση κοινωνικό-ταξικών αντιθέσεων, μπορεί να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες για τη σωτηρία του συστήματος συνθήκες. Αυτή η πολιτική σχετίζεται με την αναζήτηση και προσαρμογή της πιο κατάλληλης πολιτικής διαχείρισης είναι πρωτίστως θέμα οικονομικής θεωρίας. Το μονοπωλιακό κεφάλαιο στο έχει επενδύσει στο εποικοδόμημα ήδη απ’ τις αρχές του 20ου αιώνα ούτως ώστε να μπορεί να «φτιασιδώνεται» και να συνεχίζει τη κυριαρχία του ανάλογα με τη κρίση και οι επενδύσεις αυτές αφορούν τις αδρές χρηματοδοτήσεις σε πανεπιστημιακούς οικονομικούς δασκάλους και θεωρητικούς. Έχει δημιουργηθεί μια πανσπερμία από οικονομικές θεωρίες, πολλές φορές μόνο κατ’ εικόνα αντιτιθέμενες που αναζητούν αυτού του τύπου τις διαχειριστικές πλευρές που θα μπορέσουν να περισώσουν το μονοπωλιακό κεφάλαιο και να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα. Ανάλογα με την προσέγγιση και απάντηση των παραπάνω ερωτημάτων διαμορφώνονται διάφορες αστικές οικονομικές σχολές και θεωρίες, που φιλοδοξούν να αποτελέσουν το υπόβαθρο της μιας ή άλλης πολιτικής διαχείρισης της καπιταλιστικής κρίσης. Τέσσερις απ’ τις κυρίαρχες αστικές θεωρίες αυτού του τύπου και αυτής της κατεύθυνσης σε μια γενική απεικόνιση είναι:

1) Η κεϋνσιανή οικονομική θεωρία ήταν και παραμένει ακόμα και σήμερα(όχι όπως πριν μερικές δεκαετίες όμως), η ουσία της “σοσιαλδημοκρατικής” οικονομικής και πολιτικής σκέψης. Αυτού του τύπου η οικονομική σκέψη και διαχείριση εμφανίστηκε μεταπολεμικά, αλλά δεν μπόρεσε να αντέξει και ξεπεράστηκε την περίοδο της ύφεσης του 1973. Η θεωρία αυτή όχι μόνο δεν άντεξε στον κύκλο αυτής της οικονομικής κρίσης, αλλά όσες φορές εμφανίστηκε στο μέλλον σε ανάλογες κρίσεις ως αντίποδας απέναντι στη νεοφιλελεύθερη - μονεταριστική οικονομική θεωρία αποδείχτηκε ξεπερασμένη. Όποτε εφαρμόστηκε, λειτούργησε τελικά ως συνέχεια της σχολής του Chicago και βρέθηκε εκτεθειμένη η λειτούργησε βραχυπρόθεσμα ως φάρμακο. Σήμερα ακολουθείται από όλες τις κυβερνήσεις, “σοσιαλδημοκρατικών” και φιλελεύθερων κομμάτων ή “κεντροδεξιών” και “κεντροαριστερών” συμμαχιών, όταν το μονοπωλιακό σύστημα φτάνει στα όρια του και υιοθετείται για μικρό χρονικό διάστημα έως ότου εξισορροπηθούν τα πράγματα. Ένας απ’ τους λόγους που σήμερα όλα τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα βρίσκονται σε κρίση και σύγχυση αναζητώντας σταθερή θεωρία για το ξεπέρασμα της που είναι προϊόν της κεϋνσιανής θεωρίας. Να συμπληρώσουμε εδώ πέρα ότι σε αυτή τη «ρηχή» και μεταφυσική(δηλαδή αντιδιαλέκτική) σοσιαλδημοκρατική οικονομική θεώρηση, οι κοινωνικές τάξεις ορίζονται με βάση τα έσοδα στη φορολογική τους δήλωση και όχι με τη σχέση που έχουν στα μέσα παραγωγής. Είναι τόσο αβαθής αυτή η θεώρηση που αστός μπορεί να θεωρηθεί αυτός πχ που έχει και παρουσιάζει στη δήλωση του καταθέσεις 10.000€ σε ομόλογα η έχει ένα σκάφος, ένα σπίτι τα οποία μπορεί να είναι αποτέλεσμα κληρονομιάς η του κέρδους από ένα τυχερό παιχνίδι. Αυτή η θεωρία φυσικά δεν μιλάει για ενδιάμεσα στρώματα αλλά για μεσαία τάξη, χωρίς να υπάρχει ούτε ένα στοιχείο το οποίο να αναδείχνει ότι είναι τάξη. Να είναι καλά ο Μουσολίνι που τους έδωσε τη δυνατότητα να το αναμασάνε.

2)Η δεύτερη βασική θεωρία είναι αυτή των Freedman - Hayek δηλαδή "η σχολή του Chicago", [γνωστή με τον αδόκιμο και αντιεπιστημονικό όρο (από τους σοσιαλδημοκράτες και το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς)]και ως "μονεταριστική οικονομική θεωρία του πολιτικού και οικονομικού νεοφιλελευθερισμού" . Είναι η βασική θεωρία της διαχείρισης κεφαλαίων για τη κατάργηση της φτώχειας και τη πείνας στο πλανήτη διαμέσου του χαμηλού πληθωρισμού δηλαδή ο παραπέρα στραγγαλισμός του κόσμου της εργασίας και των μικρομεσαίων στρωμάτων των πόλεων και των χωριών. Είναι η βασική θεωρία της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης της καπιταλιστικής παραγωγής σε κλάδους στρατηγικής σημασίας στις τηλεπικοινωνίες, στις μεταφορές, στην ενέργεια αλλά και στην αγροτική οικονομία και στη βιομηχανία. Είναι ο πλέον αποτελεσματικός και πιο γρήγορος τρόπος συγκεντροποίησης του χρηματιστικού κεφαλαίου, στην εμπορευματοποίηση υπηρεσιών αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης όπως η εκπαίδευση, η υγεία και ασφάλιση, στην εμπορευματοποίηση του τομέα της έρευνας και επιστήμης. Ο «οικονομικός νεοφιλελευθερισμός», αποτέλεσε το αντίβαρο, στο λεγόμενο μεικτό κράτος, που δεν είναι τίποτα άλλο από τη «θεωρία του κράτους πρόνοιας», του Keynes θεωρία που ήταν συνέχεια της θεωρίας του οικονομικού ντετερμινισμού του Bernstein. Γενικά κυρίως, σε θεωρητικό επίπεδο, δεν αμφισβητείται η γενικότερη κατεύθυνση της νεοφιλελεύθερης σκέψης. Δεν προβάλλονται καθαρά κεϋνσιανά θεωρητικά σχήματα πολιτικής διαχείρισης, που δεν θα μπορούσαν άλλωστε, ούτε βραχυχρόνια να αντιμετωπίσουν την κρίση. Ωστόσο πληθαίνουν οι θεωρητικοί και πολιτικοί προβληματισμοί για την αναζήτηση “ενδιάμεσων” σχημάτων, που στην αστική βιβλιογραφία εμφανίζονται και ως “επιλεκτικές νεοκλασικές” ή “μετακεϋνσιανές” θεωρίες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η πολιτική που προσπαθεί να εφαρμόσει η «λαϊκή δεξιά»με κύριους εκπροσώπους τη ΝΔ και το ΛΑ.Ο.Σ (κυρίως σε θεωρητικά σχήματα) ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, με ένα ευρωπαϊκό προσανατολισμό και το παλιό ΠΑ.ΣΟ.Κ, που ακόμα προσανατολίζεται και λοξοκοιτάζει αλλοπρόσαλλα και στη Δεκ του 80!

3) Παράλληλα με αυτές τι θεωρίες υπάρχει η Μίκρο και Μάκρο οικονομική θεωρία του (Lionel Robbins) που σήμερα εκφράζεται από κάτι «μέτριους και ημιμαθείς» οικονομικούς αναλυτές ως συγγενής οικονομική θεωρία προς το Μαρξισμό. Εμφανίζεται δυναμικά απ’ τη Δεκ του 70 ως η πανάκεια στο σχεδιασμό του κέρδους είναι συνέχεια του οικονομικού υλισμού ενός οικονομίστικου σοσιαλδημοκρατικού ρεύματος που εμφανίστηκε του τέλος του 19ου αιώνα και είναι μια μονόπλευρη, σχηματική αντίληψη της ιστορίας, σύμφωνα με την οποία μοναδική δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης είναι η οικονομία που ανάγεται στις παραγωγικές δυνάμεις και από αυτές απορρέουν άμεσα όλα τα ιδεολογικά και πολιτιστικά φαινόμενα, καθώς επίσης και του «οικονομισμού», ενός αστικού ρεύματος που εμφανίστηκε στη Τσαρική Ρωσία το1897 και άντεξε μέχρι το 1902 των Πρόκοβιτς,Κούσκοβα,Μαρτίνοφ. Οι οικονομιστές υποστήριζαν ότι ο αγώνας ενάντια το τσαρισμό και στη φτώχεια πρέπει και μπορεί να το διεξάγει μόνο η αστική τάξη. Η μακροοικονομία ασχολείται με τη συμπεριφορά και τα προβλήματα της οικονομίας ως σύνολο, δηλαδή του συνόλου των καταναλωτών, του συνόλου των παραγωγών, του συνόλου των επιχειρήσεων, του δημόσιου τομέα. Η μικρο Οικονομική θεώρηση ασχολείται με θέματα που ενδιαφέρουν τη μικροοικονομία όπως ο προσδιορισμός του εθνικού προϊόντος, του εθνικού εισοδήματος, της εθνικής δαπάνης, της συνολικής απασχόλησης, της συνολικής κατανάλωσης, της συνολικής επένδυσης, της ανεργίας, του πληθωρισμού, της οικονομικής ανάπτυξης, του βιοτικού επιπέδου. Φυσικά υπάρχουν και άλλες που φυσικά αλληλοεξαρτώνται και αλληλεπιδρούν με ένα μεταφυσικό τρόπο στη μεταξύ τους σχέση.

4)Λαϊκός Καπιταλισμός: Αστική απολογητική θεωρία που προσπαθεί να αποδείξει μεταφυσικά με βάση τις φιλοσοφικές αρχές του υποκειμενικού ιδεαλισμού πως ο καπιταλισμός θα μεταμορφωθεί από μόνος του και από μέσα σε ένα νέο λαϊκού τύπου κοινωνικό σύστημα μέσω του χρηματιστηρίου. Εμφανίστηκε στο τέλος του 1944, όταν ό κόκκινος στρατός «έπαιρνε παραμάζωμα»(που λέει και ο λαός μας στην αργκό), τους ναζί, γιατί πολύ απλά και θεωρητικά «το σιδηρούν παραπέτασμα» έπρεπε να βρει και ιδεολογικό βαστάζο. Οι θεωρητικοί του Λαϊκού Καπιταλισμού παρουσιάζουν την αύξηση του αριθμού των κατόχων μικρής ποσότητας μετοχών ανάμεσα στους εργάτες σαν «εκδημοκρατισμό» του κεφαλαίου, που δήθεν οδηγεί στην εξάλειψη των κοινωνικών αντιθέσεων ανάμεσα στην εργατική και την αστική τάξη εξωραΐζοντας το μονοπωλιακό καπιταλισμό και αποκρύβοντας τη συγκέντρωση του κεφαλαίου σε όλο και λιγότερα χέρια, παράλληλα προσπαθούν να αμβλύνουν τις ανειρήνευτες κοινωνικοοικονομικές αντιθέσεις.

Η πράξη έδειξε ότι η προβολή αυτών των θεωρητικών σχημάτων και η σύνδεσή τους με κυβερνητικά και μη σχήματα όχι μόνο έχει επεκταθεί αλλά προσπαθεί να βρει και κοινωνικά ερείσματα με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα η τα κοινωνικό forum, κάποιες μη-κυβερνητικές οργανώσεις περί σωτηρίας τη χελώνας, της αρκούδας, της φάλαινας, των καταναλωτών, των δανειοληπτών κλπ, χωρίς να καταδείχνεται πότε ποίος γεννά αυτά τα φαινόμενα δηλαδή το καπιταλιστικό σύστημα στη μονοπωλιακή του μορφή. Έγινε σε βάθος ιδεολογική - πολιτική δουλειά, για τον εγκλωβισμό του εργατικού κινήματος σε πιο πειστικές μορφές “κοινωνικού διαλόγου” και “κοινωνικής συναίνεσης” όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε παγκόσμιο και πανευρωπαϊκό επίπεδο με σημαιοφόρους τη Διεθνή Συνομοσπονδία Ελεύθερων Εργατικών Συνδικάτων (ΔΣΕΕΣ), (την οποία καθοδηγούσε αποδεδειγμένα το FBI και ήταν η πιο ακραία μορφή της ταξικής συνεργασίας καθώς επίσης και η Παγκόσμια Συνομοσπονδία Εργασίας (ΠΣΕ) μια σοσιαλδημοκρατική παρέμβαση στο συνδικαλισμό, τμήμα της στην Ελλάδα ήταν κάποτε η ΠΑΣΚΕ του ΠΑΣΟΚ(δεν ξέρουμε σήμερα αν είναι εκεί), δηλαδή η πιο ολοκληρωμένη μορφή εργατοπατερισμού. Όλες αυτές οι πλευρές αποτέλεσαν και αποτελούν τη διαμόρφωση πολιτικών αναχωμάτων που θα παρεμποδίζουν τον ταξικό προσανατολισμό του κινήματος. Για τη διαμόρφωση ιδεολογικοπολιτικών στερεοτύπων που θα παρεμποδίζουν την ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης στην κατεύθυνση της αντιμονοπωλιακής αντιιμπεριαλιστικής ρήξης, θα την εγκλωβίζουν σε αναμονές πολιτικών διαχείρισης ηπιότερων μορφών ή ρυθμών.
Σήμερα το εργατικό κίνημα, τα άλλα λαϊκά κινήματα και τα διάφορα μέτωπα πάλης θα πρέπει να κατευθύνονται - με την επίπονη, επίμονη και αταλάντευτη ιδεολογικό-πολιτική μαζική δράση του ΚΚΕ - σε κατεύθυνση ταξικής εναντίωσης και ρήξης με τα μονοπώλια και το ιμπεριαλισμό, για να μην γίνονται φορείς διεκδίκησης και στήριξης της μιας ή άλλης διαχειριστικής πολιτικής. Μόνο τότε μπορούν να πετυχαίνεται η παρεμπόδιση ανακοπή της όλο και πιο επιταχυνόμενης “σκληρής” αντιλαϊκής πολιτικής διαχείρισης, να «θέτει επιτακτικά» κατακτήσεις που θα εντάσσεται σε ένα συνολικό ταξικό αγώνα. Μόνο στην περίπτωση αυτή μπορεί να υπάρχει συνέχεια και η εμπειρία του αγώνα να γίνεται στοιχείο ανάπτυξης της πολιτικής συνείδησης ζωή έδειξε και το δείχνει περίτρανα, στην Ελλάδα και σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο, ότι τα αποτελέσματα της λαϊκής στήριξης μιας καπιταλιστικής διαχειριστικής πολιτικής παροχών - ενσωμάτωσης είχε κοντά πόδια, για τους εργαζόμενους ήταν και θα είναι «παλάτι στην άμμο».

Για πολλά σχήματα ή δυσκολία θα λέγαμε ότι είναι κυρίως θεωρητική. Πάσχουν στην αδυναμία βαθιάς γνώσης της μαρξιστικής οικονομικής θεωρίας ανάλυσης του καπιταλισμού και ειδικότερα στα λεγόμενα αριστερά κόμματα πλην του ΚΚΕ και εφόσον καταθέτουμε άποψη, γιατί να μην τολμούσαμε να ισχυριστούμε το εξής:
Από μια πλευρά, οι θεωρητικοί στήριξης της αστικής πολιτικής αδυνατούν να αμφισβητήσουν την ύπαρξη του καπιταλισμού και τις οικονομικές νομοτέλειες κίνησης του συστήματος με τέτοιο τρόπο, ώστε η πολιτική να παρεμβαίνει συχνά πριν τη διαμόρφωση του νομοτελειακού αποτελέσματος και να απογυμνώνει τέτοια μεσοβέζικα θεωρητικά σχήματα. Από μία άλλη, είναι σημαντικά αδύναμη, ή και κλονισμένη, η διείσδυση της επιστημονικής - ταξικής ανάλυσης των φαινομένων και των εξελίξεων μέσα στο εργατικό κίνημα με τέτοιο τρόπο που κάποιοι να θεωρούν την ηγεσία της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ, σοβαρούς συμμάχους της εργατικής τάξης, αυτών δηλαδή που αρνήθηκαν την ταξική τους συνείδηση και πήγαν στους διάλογους της συναίνεσης στέλνοντας στο πυρ το εξώτερο τα δικαιώματα της!

Γιάννης Κ.

Σε αυτό το σύνδεσμο θα βρείτε και άλλα στοιχεία που αφορούν του τι σημαίνει ανάπτυξη για το μονοπωλιακό κεφάλαιο.
http://radiocollectiva.blogspot.com/2008/07/blog-post_9351.html

«Η γοργόνα με τα όμορφα πόδια»: Ένα παιδικό παραμύθι» της Αιμιλίας Πλατή